Diarhebion

Pennod 24

¹ Paid cenfigennu wrth bobl ddrwg,

na bod eisiau cadw cwmni iddyn nhw.

² Dyn nhw'n meddwl am ddim byd ond trais

a sut i wneud drwg i bobl eraill.

³ Mae'n cymryd gallu i adeiladu tŷ,

a deall i osod seiliau cadarn iddo.

⁴ Mae angen gwybodaeth i lenwi'r ystafelloedd

gyda phob math o bethau gwerthfawr a hardd.

⁵ Mae person doeth yn gry,

a person deallus yn ddylanwadol.

⁶ Mae angen strategaeth i ymladd brwydr,

a chyngor doeth i ennill buddugoliaeth.

⁷ Mae doethineb allan o gyrraedd y ffŵl;

does ganddo ddim i'w ddweud pan mae'r arweinwyr yn cyfarfod.

⁸ Mae'r sawl sy'n cynllunio i wneud drwg

yn cael yr enw o fod yn gyfrwys.

⁹ Mae castiau'r ffŵl yn bechod,

ac mae'n gas gan bobl berson sy'n gwawdio.

¹⁰ Os wyt ti'n un i golli hyder dan bwysau,

mae gen ti angen mwy o nerth.

¹¹ Achub y rhai sy'n cael eu llusgo i ffwrdd i'w lladd!

Bydd barod i helpu'r rhai sy'n baglu i'r bedd.

¹² Os byddi di'n dweud, “Ond doedden ni'n gwybod dim am y peth,”

cofia fod yr Un sy'n pwyso'r galon yn gweld y gwir!

Mae Duw yn dy wylio di, ac mae e'n gwybod;

a bydd pawb yn cael beth maen nhw'n ei haeddu.

¹³ Fy mab, bwyta fêl — mae'n dda i ti;

ac mae diliau mêl yn felys yn dy geg.

¹⁴ A'r un modd mae doethineb yn dda i ti.

Os wyt ti'n ddoeth, byddi'n iawn yn y diwedd;

a bydd gen ti obaith fydd byth yn dy siomi.

¹⁵ Paid loetran fel lleidr tu allan i gartre dyn da;

a paid torri i mewn i'w dŷ.

¹⁶ Gelli faglu pobl dda dro ar ôl tro,

ond byddan nhw'n codi ar eu traed;

tra mae un anffawd yn ddigon i fwrw pobl ddrwg i lawr.

¹⁷ Paid dathlu pan mae dy elyn yn syrthio;

paid bod yn falch os ydy e'n cael ei fwrw i lawr,

¹⁸ rhag i'r ARGLWYDD weld y peth, a bod yn flin hefo ti;

wedyn bydd e'n arbed y gelyn rhag y gosb.

¹⁹ Paid digio pan mae pobl ddrwg yn llwyddo;

paid bod yn genfigennus ohonyn nhw —

²⁰ does dim dyfodol iddyn nhw.

Mae'r person drwg fel lamp sy'n diffodd.

²¹ Fy mab, dylet ti barchu'r ARGLWYDD a'r brenin,

a pheidio cadw cwmni'r rhai sy'n gwrthryfela.

²² Yn sydyn bydd dinistr yn dod arnyn nhw;

pwy ŵyr faint o ddrwg allan nhw ei achosi?

Casgliad o ddywediadau doeth

²³ Dyma fwy o eiriau'r doethion:

Dydy dangos ffafriaeth wrth farnu ddim yn beth da.

²⁴ Bydd y sawl sy'n gollwng yr euog yn rhydd

yn cael ei felltithio gan bobl,

a'i gondemnio gan wledydd;

²⁵ Ond bydd bywyd yn braf i'r un sy'n barnu'n deg;

bydd e'n cael ei fendithio'n fawr.

²⁶ Mae rhoi ateb gonest

fel cusan ar y gwefusau.

²⁷ Rho drefn ar dy waith tu allan,

a chael y caeau'n barod i'w plannu,

ac wedyn mynd ati i adeiladu dy dŷ.

²⁸ Paid rhoi tystiolaeth yn erbyn rhywun heb achos da;

a paid camarwain pobl.

²⁹ Paid dweud, “Dw i'n mynd i dalu'r pwyth yn ôl!

Bydda i'n dial arno am beth wnaeth e.”

³⁰ Roeddwn i'n pasio heibio cae y dyn diog,

a gwinllan un sydd heb sens;

³¹ Roedd drain wedi tyfu drosto,

a chwyn ym mhobman,

a'r wal gerrig o'i gwmpas wedi syrthio.

³² Wrth edrych a meddwl am y peth,

roedd beth welais i yn dysgu gwers i mi:

³³ “Ychydig bach mwy o gwsg;

pum munud arall!

Swatio'n gyfforddus yn y gwely am ychydig.”

³⁴ Ond bydd tlodi yn dy daro di fel lleidr creulon;

bydd prinder yn ymosod arnat ti fel milwr arfog.

I'r pen