Diarhebion

Pennod 30

¹ Geiriau Agwr fab Iace, o Massa.

Dyma neges y dyn:

Nid Duw ydw i. Nid Duw ydw i; dydy'r gallu ddim gen i. ^Ref

² Dw i'n greadur rhy ddwl i fod yn ddynol!

Does gen i ddim synnwyr cyffredin.

³ Dw i heb ddysgu i fod yn ddoeth,

a dw i ddim yn nabod yr Un Sanctaidd.

⁴ Pwy sydd wedi mynd i fyny i'r nefoedd, a dod yn ôl i lawr eto?

Pwy sydd wedi gallu dal gafael yn y gwynt?

Pwy sydd wedi gallu lapio'r moroedd mewn mantell?

Pwy sydd wedi mesur y ddaear o un pen i'r llall?

Beth ydy ei enw e, ac enw ei fab? — dywed os wyt ti'n gwybod.

⁵ Mae pob un o eiriau Duw wedi eu profi.

Mae e'n darian i amddiffyn y rhai sy'n ei drystio.

⁶ Paid ychwanegu dim at ei eiriau,

rhag iddo dy geryddu di, a phrofi dy fod ti'n dweud celwydd.

⁷ Dw i'n gofyn am ddau beth gen ti —

rho nhw i mi cyn i mi farw:

⁸ Yn gyntaf, cadw fi rhag dweud celwydd a thwyllo;

ac yn ail, paid rhoi tlodi na chyfoeth i mi,

ond rho ddigon o fwyd i mi bob dydd.

⁹ Ie, cadw fi rhag teimlo fod popeth gen i,

ac yna dy wrthod di, a dweud,

“Pwy ydy'r ARGLWYDD?”

A cadw fi rhag dwyn am fy mod yn dlawd,

a rhoi enw drwg i Dduw.

¹⁰ Paid hel straeon am gaethwas wrth ei feistr,

rhag iddo dy felltithio di, ac i ti orfod talu'r pris.

¹¹ Mae yna bobl sy'n melltithio eu tadau,

ac sydd ddim yn fendith i'w mamau.

¹² Mae yna bobl sy'n meddwl eu bod nhw'n dda,

ond sydd heb eu glanhau o garthion eu pechod.

¹³ Mae yna bobl sydd mor snobyddlyd;

maen nhw'n meddwl eu bod nhw'n well na pawb arall!

¹⁴ Mae yna bobl sydd a dannedd fel cleddyfau,

a'u brathiad fel cyllyll.

Maen nhw'n llarpio pobl dlawd y tir,

a'r rhai hynny sydd mewn angen.

¹⁵ Mae gan y gele ddwy ferch, “Rho fwy!” a “Rho fwy!”

Mae tri peth sydd byth yn fodlon;

pedwar sydd byth yn dweud, “Dyna ddigon!”:

¹⁶ Y bedd, croth ddiffrwyth,

tir sydd angen dŵr,

a thân —

dydy'r rhain byth yn dweud “Digon!”

¹⁷ Llygad sy'n gwneud sbort ar dad

ac yn malio dim am wrando ar mam —

bydd hi'n cael ei thynnu allan gan gigfrain,

a'i bwyta gan y fwltur.

¹⁸ Mae tri peth y tu hwnt i mi;

pedwar fydda i byth yn eu darganfod:

¹⁹ Ffordd yr eryr drwy'r awyr;

ffordd y neidr dros graig;

llwybr llong yn hwylio'r moroedd;

a llwybr cariad dyn a merch.

²⁰ Ond ffordd gwraig anffyddlon i'w gŵr ydy:

Bwyta, sychu ei cheg,

a dweud, “Wnes i ddim byd o'i le.”

²¹ Mae tri peth yn gwneud i'r ddaear grynu,

pedwar peth all hi mo'i ddiodde:

²² Caethwas yn cael ei wneud yn frenin;

ffŵl yn cael gormod i'w fwyta;

²³ gwraig heb ei charu yn priodi;

a morwyn yn cymryd gŵr ei meistres.

²⁴ Mae pedwar peth ar y ddaear sy'n fach,

ond sy'n ddoeth dros ben:

²⁵ Morgrug, sy'n greaduriaid bach gwan,

ond sy'n casglu eu bwyd yn yr haf.

²⁶ Brochod, sydd ddim yn gryf chwaith,

ond sy'n gwneud eu cartrefi yn y creigiau.

²⁷ Locustiaid, sydd heb frenin i'w rheoli,

ond sy'n mynd allan mewn rhengoedd trefnus.

²⁸ A madfallod — gelli eu dal yn dy law,

ond gallan nhw fynd i mewn i balasau brenhinoedd!

²⁹ Mae tri peth sy'n cerdded yn urddasol,

pedwar sy'n symud mor hardd:

³⁰ Y llew, y cryfaf o'r anifeiliaid,

sy'n ffoi oddi wrth ddim byd.

³¹ Ceiliog yn torsythu, bwch gafr,

a brenin yn arwain ei bobl.

³² Os wyt ti wedi actio'r ffŵl wrth frolio,

neu wedi bod yn cynllwynio drwg,

dal dy dafod!

³³ Fel mae corddi llaeth yn gwneud ymenyn,

a taro'r trwyn yn tynnu gwaed,

mae codi twrw'n creu cweryl.

I'r pen